Thực hiện chuyển đổi thuế khoán sang kê khai
Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) với một nội dung đáng quan tâm, chốt phương án nâng doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh lên mức 500 triệu đồng/năm.
Theo số liệu đến tháng 10/2025, cả nước có hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên. Với ngưỡng chịu thuế mới được nâng lên 500 triệu đồng, dự kiến sẽ có khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh không phải nộp thuế (chiếm khoảng 90%).
Bà Lê Thị Duyên Hải – Phó Tổng thư ký Hội tư vấn thuế Việt Nam (VCTA) cho biết, theo quy định mới được cơ quan quản lý đề xuất, hộ kinh doanh sẽ được chia làm 4 nhóm.
Nhóm 1: Có doanh thu dưới ngưỡng phải nộp thuế (Quốc hội đã thông qua mức 500 triệu). Đây là nhóm hộ thuộc diện không chịu thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuộc diện miễn thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Về kê khai, khai doanh thu 1 lần chậm nhất 31/1 năm tiếp theo, nếu vượt ngưỡng doanh thu 6 tháng đầu, chậm nhất 30/6 năm tiếp theo phải kê khai. Hoá đơn điện tử không bắt buộc, chế độ kế toán không bắt buộc.
Nhóm 2: Doanh thu từ mức vượt ngưỡng phải nộp thuế đến dưới 3 tỷ đồng. Nhóm này, thuế GTGT tính theo: Doanh thu - ngưỡng chịu thuế x (nhân) với tỷ lệ thuế GTGT theo từng ngành nghề đã quy định. Về thuế TNCN = Doanh thu – ngưỡng chịu thuế x (nhân) với tỷ lệ tính thuế, ngoài ra được lựa chọn thêm cách tính thứ 2: Thu nhập chịu thuế = Doanh thu – chi phí x (nhân) thuế suất 15%. Về khai thuế: Khai, nộp thuế GTGT , TNCN theo quý, khai nộp thuế TNCN chậm nhất 31/1 năm tiếp theo nếu chọn phương pháp tính thuế Doanh thu – Chi phí.
Hoá đơn điện tử với hộ có doanh thu trên 1 tỷ đồng bắt buộc, dưới 1 tỷ thì khuyến khích. Chế độ kế toán bắt buộc.
Nhóm 3: Từ doanh thu 3 đến dưới 50 tỷ. Thuế GTGT tính theo doanh thu – ngưỡng chịu thuế x (nhân) tỷ lệ thuế GTGT theo ngành nghề. Thuế TNCN tính theo Thu nhập chịu thuế = Doanh thu – chi phí x (nhân) thuế suất 17%. Khai và nộp thuế theo quý với thuế GTGT, còn thuế TNCN thì chậm nhất 31/1 năm sau. Hoá đơn điện tử bắt buộc. Chế độ kế toán có thể lựa chọn một là chế độ kế toán hộ kinh doanh hoặc hai là chế độ kế toán như doanh nghiệp (DN) nhỏ, siêu nhỏ.
Nhóm 4: Doanh thu trên 50 tỷ. Thuế GTGT tính theo doanh thu – ngưỡng chịu thuế x (nhân) tỷ lệ thuế GTGT theo ngành nghề. Với thuế TNCN tính theo công thức: Thu nhập chịu thuế = Doanh thu – chi phí x (nhân) thuế suất 20%. Kê khai nộp thuế theo tháng với thuế GTGT và thuế TNCN theo năm chậm nhất 31/1 năm tiếp theo. Hoá đơn điện tử là bắt buộc. Chế độ kế toán được lựa chọn theo chế độ của Hộ kinh doanh hoặc chế độ kế toán của DN nhỏ và siêu nhỏ.
Theo bà Lê Thị Duyên Hải, để chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai, các hộ kinh doanh cần thực hiện lần lượt các bước: rà soát doanh thu năm 2025 và dự kiến năm 2026 để xác định nhóm hộ, đồng thời lựa chọn phương pháp tính thuế, chế độ kế toán và phần mềm bán hàng phù hợp; kiểm kê hàng tồn kho tại thời điểm chuyển đổi nếu có và nếu doanh thu trên ngưỡng; đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khi doanh thu năm 2026 từ 1 tỷ đồng trở lên và nên áp dụng sớm để tránh sai sót; chuẩn bị hồ sơ, sổ sách kế toán nếu doanh thu vượt ngưỡng miễn thuế; cập nhật thông tin đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế khi có thay đổi về phương pháp tính thuế; đăng ký tài khoản ngân hàng riêng cho hoạt động kinh doanh; và thực hiện khai thuế trên eTax Mobile theo phương pháp tính thuế và ngành nghề tương ứng. Bà Hải cũng lưu ý rằng hộ kinh doanh cần hoàn tất các thủ tục đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế, tạo tài khoản định danh điện tử trên VNeID, sử dụng chữ ký số theo quy định và cập nhật số định danh cá nhân/CCCD với cơ quan thuế để thuận tiện cho việc xử lý các thủ tục hành chính điện tử.
Hộ kinh doanh nên “tập dượt” sử dụng hóa đơn điện tử
Đứng ở góc độ là chủ hộ kinh doanh, Nhà thuốc Thu Thảo – Tâm An, bà Nguyễn Thị Thành cho biết, cảm thấy lo lắng bởi đã quen với hình thức nộp thuế khoán, bán lẻ và thường không xuất hóa đơn do doanh thu ở mức thấp. Nhưng nếu doanh thu tăng lên ở ngưỡng trên dưới 500 triệu đồng mỗi năm thì liệu không xuất hóa đơn đúng quy định có bị xử phạt hay không, mức xử phạt thế nào và làm sao để đảm bảo việc tuân thủ?
Bà Lê Thị Duyên Hải - Phó tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam khuyên các hộ kinh doanh nên có sự chuẩn bị từ sớm chứ không nên đợi đến khi bắt buộc mới thực hiện. Kể cả khi doanh thu năm 2026 vẫn dưới 1 tỷ đồng và chưa thuộc diện bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử ngay lập tức, các hộ kinh doanh vẫn nên bắt đầu làm quen với việc sử dụng các phần mềm bán hàng.
Việc tập dượt và áp dụng sớm công nghệ này, ngay cả khi chưa bắt buộc, sẽ giúp hộ kinh doanh tránh được những cú sốc khi thay đổi chính sách, đồng thời giúp việc quản lý sổ sách, doanh thu trở nên minh bạch và dễ dàng hơn. Thay vì lo sợ bị phạt, các hộ kinh doanh nên chủ động tiếp cận các công cụ hỗ trợ và chuẩn bị sẵn sàng cho lộ trình tuân thủ thuế trong tương lai.
Liên quan đến hàng tồn kho khi hộ kinh doanh chuyển đổi lên DN, việc xử lý sẽ được thực hiện theo một quy trình cụ thể. DN mới sẽ lập một bảng kê hàng tồn kho và tiến hành xác nhận số lượng hàng hóa đang còn lại. Nếu hàng tồn kho có đầy đủ chứng từ mua vào, DN sẽ phân loại và lưu trữ theo đúng quy định.
Trong trường hợp không còn chứng từ mua vào, bao gồm hóa đơn từ DN, hóa đơn giá trị gia tăng, hóa đơn bán hàng từ hộ kinh doanh khác hoặc bảng kê mua hàng từ nông dân trực tiếp bán ra, hộ kinh doanh có thể tự lập bảng kê hàng tồn kho để xác định đây là tài sản ban đầu. Bảng kê này sẽ được sử dụng làm căn cứ cho việc ghi nhận và hạch toán khi chuyển đổi.
