Bà Mai Kiều Liên: Không nên để doanh nghiệp vật lộn với chính sách

Bà Mai Kiều Liên, Tổng giám đốc Vinamilk phát biểu tại tọa đàm ngày 31/5. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.

Tại Tọa đàm với doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp nhằm thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì ngày 31/5, bà Mai Kiều Liên, Tổng giám đốc Vinamilk cho rằng nếu các nội dung trong Nghị quyết được triển khai đúng như chỉ đạo của Thủ tướng và các Phó thủ tướng, thì không cần chờ đến năm 2025 hay 2030, mà hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu trong thời gian ngắn, thậm chí thần tốc như Chiến dịch Hồ Chí Minh.

Bà nhấn mạnh dù đất nước từng trải qua chiến tranh, khó khăn và cấm vận, nhưng từ Nghị quyết Đại hội VI về đổi mới, khi Đảng và Nhà nước trao quyền tự chủ cho doanh nghiệp, Việt Nam đã từng bước tự túc và vươn lên xuất khẩu lương thực. Chủ trương cổ phần hóa tại Đại hội VIII sau đó cũng đã tạo điều kiện để hàng loạt doanh nghiệp tư nhân ra đời, góp phần hình thành lực lượng kinh tế tư nhân ngày càng lớn mạnh.

Doanh nghiệp có thể tụt lại nửa thế kỷ nếu không nắm bắt cơ hội

Theo bà Liên, chỉ trong vòng 5-10 năm, các công ty tư nhân đã có những bước phát triển vượt bậc và Nghị quyết 68 lần này sẽ tiếp tục là một cột mốc quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tổng giám đốc Vinamilk cho rằng xuất phát điểm thấp cũng là một lợi thế, bởi Việt Nam có thể tiếp cận trực tiếp những công nghệ tiên tiến mà không phải trải qua quá trình phát triển kéo dài như các quốc gia đi trước. Với tinh thần "đi tắt đón đầu", nếu tập trung, Việt Nam hoàn toàn có thể triển khai nhanh các hạ tầng hiện đại như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với hiệu quả cao nhờ áp dụng công nghệ mới nhất.

Bà Liên cho rằng Nghị quyết và các chính sách của Chính phủ hiện nay đã rất rõ ràng, nhưng điều quan trọng là cách thức thực thi.

"Nghị quyết, chính sách của Chính phủ đưa ra rất rõ ràng. Vấn đề là chúng ta thực thi như thế nào? Tất cả là do con người. Ở doanh nghiệp cũng thế thôi, thành bại do con người và một đất nước cũng vậy", bà Mai Kiều Liên nhấn mạnh.

Nghị quyết, chính sách của Chính phủ đưa ra rất rõ ràng. Vấn đề là chúng ta thực thi như thế nào?

Bà Mai Kiều Liên, Tổng giám đốc Vinamilk

Bà kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành có cơ chế xử lý nhanh các vướng mắc trong quá trình thực thi chính sách. Bởi đối với doanh nghiệp, cơ hội đến nếu không nắm bắt kịp thời có thể lỡ mất 5-10 năm, thậm chí tụt lại 50 năm.

Bà dẫn ví dụ tại Vinamilk, khi một vấn đề phát sinh từ cấp dưới lên đến Tổng giám đốc, yêu cầu phải xử lý trong vòng 48 giờ. Với Chính phủ, bà đề xuất cần có khung thời gian rõ ràng, ví dụ 7 ngày hay 15 ngày, từ lúc phát sinh vấn đề đến khi có quyết định cuối cùng. Nếu làm được như vậy, các "nút thắt" sẽ được gỡ bỏ kịp thời, tạo luồng chảy thông suốt cho nền kinh tế.

Theo TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, khu vực doanh nghiệp tư nhân đang đối mặt với nhiều khó khăn chưa từng có, cả về thể chế lẫn khả năng tiếp cận nguồn lực. Do đó, cần thúc đẩy cải cách thể chế để tạo điều kiện cho kinh tế thị trường phát triển đúng hướng.

Một trong những đề xuất cụ thể là tăng sự tham gia của các doanh nhân tư nhân và giới khoa học trong Quốc hội để họ trực tiếp góp ý, xây dựng luật - nhất là các đạo luật liên quan đến kinh tế số, công nghệ cao, nơi họ là những người hiểu rõ nhất về thực tiễn.

Chuyên gia kinh tế đánh giá cao sự đổi mới mạnh mẽ trong Nghị quyết 68, coi đây là một thành công rất lớn về tư duy cải cách. Nếu triển khai quyết liệt, Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay. Trong bối cảnh đầy thách thức, việc "cởi trói" cho doanh nghiệp và các dự án là điều kiện tiên quyết để phục hồi và tăng trưởng nhanh.

Một điểm then chốt khác là môi trường kinh doanh. Doanh nghiệp tư nhân chỉ có thể bứt phá nếu có môi trường tự do, bình đẳng và sự tham gia của nhiều chủ thể chuyên nghiệp. Đặc biệt, Việt Nam cần phát triển thị trường chất xám, thị trường trí tuệ. Bên cạnh đó, thị trường đất đai, tài chính và bất động sản cần được cải cách để khu vực tư nhân tiếp cận thuận lợi, minh bạch và hiệu quả hơn.

Chuyển đổi tư duy từ "quản lý doanh nghiệp" sang "phục vụ doanh nghiệp"

Phát biểu tại sự kiện, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam nhận định rằng Nghị quyết 66 và 68 của Bộ Chính trị là "chìa khóa vàng" giúp cộng đồng doanh nghiệp vượt qua những rào cản kéo dài trong môi trường kinh doanh vốn đầy thách thức. Tuy nhiên, từ nhận thức đến hành động cụ thể là một quá trình cần sự vào cuộc đồng bộ của toàn bộ hệ thống chính quyền.

Đề cập đến nội dung thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp, ông Hiệp nhấn mạnh Nghị quyết 68 đã quy định rõ mỗi năm chỉ thanh tra một lần nếu cần thiết. Tuy nhiên, thực tế vẫn tiềm ẩn nguy cơ chồng chéo do chưa xác định rõ cơ quan điều phối. Nhiều cơ quan như thuế, quản lý đất đai, xây dựng, phòng cháy chữa cháy... đều có thể tiến hành kiểm tra doanh nghiệp, khiến thời gian và nguồn lực bị lãng phí. Ông đề nghị cần có hướng dẫn cụ thể về đầu mối điều phối công tác thanh kiểm tra để đảm bảo thực thi hiệu quả.

Về hệ thống pháp luật, đại diện hiệp hội cho rằng dù Quốc hội đã ban hành nhiều luật mới như Luật Đất đai 2024, Luật Nhà ở 2023, Luật Kinh doanh bất động sản 2023..., các văn bản hướng dẫn thi hành vẫn còn bất cập. Do đó, ông kiến nghị các văn bản pháp luật cần được lấy ý kiến rộng rãi từ giới chuyên gia và các đối tượng chịu tác động, đồng thời nâng cao chất lượng soạn thảo để tránh sửa đổi gây lãng phí cho doanh nghiệp.

Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam đề xuất cần có cơ quan điều phối công tác thanh tra, kiểm tra để bảo đảm mỗi năm chỉ thanh tra mỗi doanh nghiệp một lần. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.

Một điểm quan trọng trong Nghị quyết 68 được ông Hiệp đánh giá cao là chuyển quan điểm từ "quản lý doanh nghiệp" sang "phục vụ doanh nghiệp". Tuy nhiên, việc cụ thể hóa chuyển đổi tư duy này trong đội ngũ công chức là một thách thức.

Ông đề xuất nên tổ chức gặp gỡ định kỳ (6 tháng/lần) giữa chính quyền địa phương và doanh nghiệp theo từng lĩnh vực để kịp thời lắng nghe, điều chỉnh các thủ tục hành chính còn bất cập.

Về cải cách thủ tục hành chính, ông Hiệp nhấn mạnh cần tập trung đơn giản hóa các bước đầu tư kinh doanh, đặc biệt là các khâu cấp phép, điều chỉnh quy hoạch, và minh bạch hóa, số hóa các thủ tục còn lại kèm theo thời gian xử lý cụ thể và đơn vị chịu trách nhiệm. Trong lĩnh vực bất động sản, ông kiến nghị cần có một cơ quan thống nhất quản lý và hướng dẫn quy trình đầu tư một cách tối giản, rõ ràng.

Với vai trò đại diện Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam, ông Hiệp cũng đưa ra nhiều kiến nghị cho lĩnh vực xây dựng trong bối cảnh đất nước đang triển khai các dự án trọng điểm quốc gia như đường sắt tốc độ cao.

Thứ nhất, ông đề xuất thay hệ thống đơn giá định mức chi tiết hiện hành bằng đơn giá tổng hợp như nhiều nước trên thế giới, nhằm khuyến khích năng lực nhà thầu và phản ánh đúng chi phí thực tế, đặc biệt là tiền lương cho lao động. Hiện tại, mức tiền lương trong định mức chỉ bằng khoảng 40% thực tế.

Thứ hai, về cơ chế đặc thù, ông đề nghị cho phép thực hiện cơ chế đặt hàng hoặc chỉ định thầu có điều kiện đối với các dự án lớn, giúp nhà thầu có thời gian chuẩn bị lực lượng, máy móc, công nghệ, đồng thời phát huy hiệu quả tổng thể. Hiệp hội đang xúc tiến xếp hạng các nhà thầu để đề xuất các đơn vị tiêu biểu đủ năng lực trình Thủ tướng xem xét.

Cuối cùng, liên quan đến công tác đào tạo và chuyển đổi công nghệ, ông Hiệp cho biết phần lớn nhà thầu Việt Nam có quy mô nhỏ và vừa, thiếu nguồn lực đào tạo. Do đó, cần triển khai các mô hình hợp tác công - tư trong công tác đào tạo để đáp ứng yêu cầu nhân lực ngành xây dựng trong giai đoạn mới.