Trong trung hạn, Phòng Quản lý đường sắt đô thị (Sở Xây dựng TP.HCM) cho biết dự kiến cuối năm 2027, thành phố sẽ đồng loạt khởi công 9 tuyến metro, hoàn thành thêm 355 km đường sắt đô thị vào năm 2035.
Phải mất gần 2 thập kỷ cho 20 km metro đầu tiên, nhưng chỉ 10 năm cho 355 km - con số thể hiện tham vọng của TP.HCM trong việc phát triển hạ tầng giao thông công cộng.
Bức tranh metro trong 10 năm tới
Các tuyến metro dự kiến có trong danh sách khởi công cuối năm 2027 gồm metro số 1 (Bến Thành - An Hạ, kéo dài đến Thành phố mới Bình Dương), metro số 2 (đoạn Bến Thành - Tham Lương, Bến Thành - Thủ Thiêm, Tham Lương - Củ Chi và kéo dài đến Thủ Dầu Một), metro số 3 (Hiệp Bình Phước - An Hạ); metro số 4 (Đông Thạnh - Tân Sơn Nhất - Bến Thành - Hiệp Phước), metro số 5 (Long Trường - Xa lộ Hà Nội - cầu Sài Gòn - Bảy Hiền - depot Đa Phước), metro số 6 (Vành đai trong), metro số 7 (Tân Kiên - Thủ Thiêm - Vinhomes Grand Park).
Trước mắt, tuyến metro số 2 (đoạn Bến Thành - Tham Lương) đã cơ bản hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng, dự kiến khởi công cuối năm nay và hoàn thành trước năm 2032. Đoạn Bến Thành - Thủ Thiêm dự kiến đi ngầm khoảng 6 km dọc theo các đại lộ Hàm Nghi, Mai Chí Thọ nên thuận lợi về mặt bằng và có thể triển khai nhanh.
Đặc biệt, metro số 2 cũng là dự án đầu tiên áp dụng cơ chế đặc thù theo Nghị quyết số 188/2025 của Quốc hội về phát triển đường sắt đô thị. Lãnh đạo TP.HCM đánh giá tuyến số 2 sẽ là "bước đệm" quan trọng để hiện thực hóa mạng lưới metro hoàn chỉnh trong kế hoạch 10 năm tới.
Bí thư Thành ủy TP.HCM Trần Lưu Quang từng nhấn mạnh nhiệm kỳ 2025-2030 phải phát triển mạnh mẽ, tối đa, chắt chiu mọi điều kiện để làm đường sắt đô thị. Bởi theo Bí thư, đây là giải pháp gần như duy nhất để giải quyết điểm nghẽn kẹt xe ở TP.HCM.
Song song với 9 dự án nói trên, hai dự án quan trọng khác là tuyến metro nối trung tâm TP.HCM - Cần Giờ của VinSpeed và tuyến Thủ Thiêm - Long Thành cũng đang rục rịch triển khai các bước chuẩn bị.
Trong đó, dự án metro nối trung tâm TP.HCM - Cần Giờ do VinSpeed đề xuất, với tốc độ thiết kế 350 km/h, đã được UBND TP.HCM thành lập hội đồng thẩm định hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư và nhà đầu tư. Theo kế hoạch của doanh nghiệp, dự án có thể khởi công ngay năm nay và hoàn thành trong 30 tháng.
 |
| Ga đầu tiên của dự án đường sắt tốc độ cao TP.HCM - Cần Giờ dự kiến đặt tại phường Bình Thuận (quận 7 cũ). Ảnh: Quỳnh Danh. |
Đối với dự án Thủ Thiêm - Long Thành, Bộ Xây dựng đã tổ chức lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi (đã hoàn thiện đến báo cáo cuối kỳ). Hướng tuyến chạy dọc theo hành lang cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây và đường Vành đai 3, chủ yếu qua khu đất trống, nên rất thuận lợi cho công tác giải phóng mặt bằng.
Thaco là doanh nghiệp bày tỏ mong muốn đầu tư và được lãnh đạo TP.HCM ủng hộ, đề nghị chủ động nghiên cứu, đề xuất phương án đầu tư theo hình thức PPP hoặc đầu tư trực tiếp theo quy định pháp luật; sau đó tổng hợp, báo cáo UBND TP.HCM để trình cấp có thẩm quyền xem xét.
UBND TP.HCM tin tưởng việc kết nối giữa sân bay Tân Sơn Nhất và Long Thành thông qua tuyến metro số 2 (Tham Lương - Bến Thành, Bến Thành - Thủ Thiêm) và đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành có điều kiện thuận lợi để triển khai sớm, qua đó giải quyết "bài toán" hạ tầng trong thời gian tới.
Cần hợp tác công - tư
Theo Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được, từ khi Trung ương chấp thuận cơ chế tư nhân đầu tư đường sắt, TP.HCM đã nhận được nhiều đề nghị từ nhà đầu tư đăng ký thực hiện các dự án trên địa bàn. Ông nhấn mạnh chỉ có sự đồng hành công - tư mới giải quyết nhanh các bài toán đường sắt.
Thực tế, tuyến metro số 1 nối từ Suối Tiên đến Thành phố mới Bình Dương đã được Chủ tịch UBND TP.HCM ủng hộ để Tổng công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp - Becamex IDC nghiên cứu đề xuất phương án đầu tư, triển khai thực hiện khi Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 về các cơ chế đặc thù cho TP.HCM được Quốc hội thông qua.
Tập đoàn Sovico mới đây cũng đã ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác phát triển tuyến đường sắt đô thị (metro) số 4 với UBND TP.HCM.
Sở Xây dựng TP.HCM cho biết để phát triển 9 tuyến metro đã có trong quy hoạch với tổng vốn đầu tư khoảng 44 tỷ USD, thành phố đang khẩn trương xây dựng Đề án Huy động vốn đầu tư hệ thống đường sắt đô thị theo Kết luận số 49, chú trọng hợp tác công - tư song song với nguồn lực từ ngân sách và vốn ODA.
"Vì chỉ khi có được sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt tài chính và cơ chế phân bổ vốn minh bạch, ổn định, các dự án mới có thể đảm bảo tiến độ và chất lượng theo kế hoạch", đại diện Phòng Quản lý đường sắt đô thị, thuộc Sở Xây dựng, nhấn mạnh.
Hiện tại, cùng với quá trình mở rộng mạng lưới metro, TP.HCM đang lập kế hoạch phát triển mô hình TOD (Transit-Oriented Development) tại 11 khu đất nằm dọc các tuyến metro và đường Vành đai 3, đồng thời xem xét bổ sung 35 vị trí khác với tổng diện tích gần 7.400 ha.
Mô hình này được xem là giải pháp lý tưởng cho TP.HCM khi liên tục chịu áp lực từ tình trạng kẹt xe, ô nhiễm không khí; đồng thời tối ưu hóa giá trị đất đai, mang lại nguồn thu cho các doanh nghiệp đầu tư từ các dịch vụ thương mại, giải trí, chia bớt mật độ dân cư từ khu trung tâm.
 |
| Trong thời gian tới, TP.HCM sẽ chú trọng phát triển các khu đô thị mới xung quanh các nhà ga metro theo mô hình TOD. Ảnh: Quỳnh Danh. |
Theo Nghị quyết số 318 của Chính phủ có hiệu lực từ ngày 9/10, TP.HCM được yêu cầu tổ chức lập, phê duyệt dự án khai thác quỹ đất theo mô hình TOD tại các ga, depot; bố trí nguồn vốn ngân sách địa phương để triển khai dự án đầu tư công thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy hoạch vùng phụ cận ga đường sắt để tạo quỹ đất đấu giá nhằm phát triển đô thị theo quy định.
Sau khi hoàn tất, địa phương sẽ tổ chức đấu giá quỹ đất vùng phụ cận ga, depot đường sắt để phát triển đô thị nhằm tạo nguồn ngân sách cho địa phương.
Hướng đến giai đoạn 2025-2030, TP.HCM cũng xác định sẽ kiến trúc lại không gian phát triển theo tư duy đa cực - tích hợp - siêu kết nối; huy động mọi nguồn lực đầu tư xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng thành phố phát triển đồng bộ, văn minh, hiện đại.
Trong đó, thành phố chú trọng phát triển các khu đô thị mới xung quanh các nhà ga metro theo mô hình phát triển đô thị gắn kết với giao thông công cộng, tạo môi trường sống và làm việc đạt chuẩn quốc tế.
Tri Thức - Znews giới thiệu độc giả Tủ sách kiến thức kinh tế với đa dạng cuốn sách, câu chuyện trong lĩnh vực kinh doanh, kinh tế. Là nguồn tư liệu cho những người quan tâm và muốn nâng cao kiến thức trong lĩnh vực kinh tế. Những cuốn sách, câu chuyện trong Tủ sách không chỉ đơn thuần là những tác phẩm của tri thức mà còn chứa đựng bí quyết, kinh nghiệm quý báu từ các tác giả, nhà quản lý có uy tín và kinh nghiệm lâu năm trong ngành.
Đọc sách không chỉ giúp người đọc tiếp cận những kiến thức mới mà còn giúp mở rộng tầm nhìn và phát triển bản thân. Tủ sách kiến thức kinh tế mong muốn lan tỏa tri thức trong lĩnh vực kinh doanh, đồng thời phát triển văn hóa đọc cho người Việt.
