Tại hội thảo chuyên đề “Nâng hạng thị trường chứng khoán, mở rộng kênh huy động vốn cho nền kinh tế” do Báo Lao Động tổ chức, bà Phạm Thị Thuỳ Linh - Trưởng Ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) - trình bày tham luận “Triển khai các giải pháp đáp ứng tiêu chí nâng hạng thị trường chứng khoán và định hướng trong thời gian tới”.
Theo bà Linh, với mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam nêu tại Quyết định số 1726/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam đến năm 2030 và các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, trong thời gian vừa qua, Bộ Tài chính (UBCKNN) đã và đang khẩn trương rà soát và kiến nghị sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp lý để từng bước gỡ các nút thắt trong việc xem xét nâng hạng theo các tiêu chí của các tổ chức quốc tế.
Đồng thời, UBCKNN phối hợp tích cực với các Bộ, ngành liên quan quyết liệt triển khai các giải pháp nhằm đáp ứng các tiêu chí của các tổ chức đánh giá xếp hạng thị trường hướng tới mục tiêu nâng hạng TTCK Việt Nam từ cận biên lên mới nổi.
Liên quan đến việc xem xét nâng hạng của tổ chức xếp hạng FTSE Russell, theo thông lệ, vào tháng 3 và tháng 9 hàng năm, tổ chức xếp hạng FTSE Russell sẽ công bố danh sách các TTCK được nâng hạng, bị xuống hạng và các nước nằm trong danh sách theo dõi.
Quy trình đánh giá xem xét nâng hạng của FTSE Russell bao gồm đánh giá theo bảng ma trận đánh giá chất lượng thị trường của FTSE Russell, trong đó có 9 tiêu chí đối với thị trường mới nổi thứ cấp.
Tính tới thời điểm hiện tại, về mặt pháp lý, Bộ Tài chính đã ban hành các giải pháp để đáp ứng đầy đủ 9 tiêu chí của tổ chức xếp hạng FTSE Russell. Ngoài tiêu chí đánh giá của tổ chức xếp hạng FTSE Russel, bà Linh chỉ ra rằng còn cần có sự phản hồi từ các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào TTCK Việt Nam.
" Việc các tổ chức đầu tư nước ngoài trải nghiệm và có phản hồi tích cực TTCK Việt Nam là một trong những căn cứ quan trọng để FTSE xem xét nâng hạng TTCK ", lãnh đạo UBCKNN nêu rõ. Theo đó, UBCKNN đang tích cực triển khai các giải pháp để giúp cho các tổ chức đầu tư nước ngoài tham gia trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Trong thời gian vừa qua, UBCKNN cũng đã tổ chức các hội nghị, hội thảo, đoàn xúc tiến đầu tư để tăng cường tiếp xúc, trao đổi với các nhà đầu tư và giới thiệu với các tổ chức đầu tư nước ngoài, là cơ hội chúng ta có kết cấu trong hoạt động đầu tư để các nhà đầu tư có trải nghiệm tốt nhất khi tham gia vào thị trường.
Một số nhiệm vụ trọng tâm đáp ứng tiêu chí nâng hạng
Về hoàn thiện khung pháp lý, chính sách đáp ứng các tiêu chí nâng hạng, bà Linh cho hay đối với 2 tiêu chí Việt Nam được đánh giá chưa đáp ứng tại kỳ đánh giá tháng 9/2024, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 68/2024/TT-BTC và sau đó là ban hành Thông tư 18/2025/TT-BTC để xử lý 2 tiêu chí được đánh giá là chưa đáp ứng.
Thứ nhất là tiêu chí “Chu kỳ thanh toán (DvP)” và thứ hai là tiêu chí “Thanh toán - các chi phí liên quan đến giao dịch thất bại”. Theo đó, các cơ chế mới đã hoạt động hiệu quả và ổn định.
Cụ thể, đối với cơ chế NPF (tức là không yêu cầu có đủ tiền tại thời điểm giao dịch đối với nhà đầu tư nước ngoài). Đến nay, có 10 CTCK và 10 ngân hàng lưu ký đã triển khai NPF cho nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) là tổ chức.
Từ khi triển khai hệ thống KRX, tổng số lượng giao dịch NPF là hơn 90.000 giao dịch với tổng giá trị hơn 20.000 tỉ đồng (bình quân khoảng hơn 6.000 giao dịch/ngày, tương ứng 1.400 tỉ đồng/ngày), gấp khoảng 3 lần về số lượng giao dịch, khoảng 2 lần về giá trị giao dịch so với giai đoạn trước KRX. Giá trị giao dịch NPF hiện chiếm khoảng 50% tổng giá trị mua của NĐTNN trên thị trường.
Về tiêu chí thứ hai của FTSE Russell đưa ra về các cơ chế xử lý giao dịch thất bại, UBCKNN cũng ghi nhận cơ chế xử lý giao dịch thất bại hoạt động hiệu quả. Đến thời điểm hiện nay, trong số hàng trăm ngàn lệnh giao dịch NPF, chỉ xảy ra 4 giao dịch thất bại và đều đã được xử lý an toàn và hiệu quả, thông qua các quy định của Thông tư số 18 và Thông tư số 68.
Cũng tại Thông tư số 68 đặt ra yêu cầu về công bố thông tin đồng thời bằng tiếng Việt và tiếng Anh đối với các công ty niêm yết và công ty đại chúng. Hiện tại, theo ghi nhận, các công ty niêm yết đã thực hiện công bố thông tin định kỳ bằng tiếng Anh.
Về triển khai hệ thống KRX, hệ thống công nghệ thông tin KRX qua gần 3 tháng triển khai từ ngày 5/5 vận hành thông suốt, ổn định và an toàn. Đại diện UBCKNN nhận định, việc triển khai hệ thống KRX mở ra nhiều cơ hội trong việc triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP), các sản phẩm, dịch vụ mới như giao dịch chứng khoán chờ về, giao dịch trong ngày, các sản phẩm phái sinh mới như giao dịch chứng khoản trở về trong ngày, các sản phẩm tái sinh mới và các sản phẩm gắn với trái phiếu niêm yết. Đây là những yếu tố cần thiết để thị trường chứng khoán ngày càng đáp ứng với các chuẩn mực thị trường quốc tế.
Về mặt giải pháp, UBCKNN đã xây dựng và triển khai hệ thống trao đổi thông tin (STP) giữa ngân hàng lưu ký (NHLK) và công ty chứng khoán (CTCK), hỗ trợ hiệu quả cho hoạt động giao dịch của nhà đầu tư mở tài khoản tại các NHLK. Hệ thống STP đã được vận hành từ tháng 3/2025 thông qua cổng giao tiếp điện tử. Trong thời gian tới, hệ thống SWIFT sẽ tiếp tục được nâng cấp, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư, ngân hàng thương mại và công ty chứng khoán trong quá trình giao dịch.
Bên cạnh đó, UBCKNN cũng đã thành lập nhóm đối thoại tư vấn về phát triển thị trường vốn để đẩy nhanh quá trình xem xét nâng hạng thị trường. Hiện tại, nhóm đối thoại tư vấn về phát triển thị trường vốn (nhóm IAG) có 33 thành viên được chia về 3 tổ công tác về phát triển thị trường giao dịch và sau giao dịch.
Cuối cùng, UBCKNN cũng phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong việc xây dựng Thông tư 03/2025/TT-NHNN (thay thế Thông tư 05/2014/TT-NHNN) qua đó sửa đổi một số nội dung liên quan đến mở và sử dụng tài khoản bằng đồng Việt Nam để thực hiện hoạt động đầu tư gián tiếp nước ngoài tại TTCK Việt Nam (có hiệu lực thi hành kể từ ngày 16/6/2025). Đây được coi là một bước thay đổi nhằm đơn giản hóa các thủ tục tạo thuận lợi cho NĐTNN tham gia TTCK Việt Nam.
Đại diện UBCKNN cho biết sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp nhằm đảm bảo thị trường vận hành ổn định, bền vững, đồng thời tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm để đạt mục tiêu nâng hạng thị trường theo Chiến lược phát triển đến năm 2030.
