Tính đến sáng 21-10, giá vàng miếng SJC được các doanh nghiệp lớn giao dịch quanh 151,5 triệu đồng/lượng (chiều bán ra); giá vàng nhẫn trơn vào khoảng 150,2 triệu đồng/lượng (bán ra), thường xuyên cao hơn giá vàng thế giới trên 13-15 triệu đồng/lượng. Dù giá cao nhưng việc mua bán không hề dễ dàng vì lượng vàng miếng trên thị trường luôn trong tình trạng khan hiếm.
Trong bối cảnh đó, nhiều người kỳ vọng với các chính sách bỏ động quyền vàng miếng, cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu và xa hơn là lập sàn giao dịch vàng, giá vàng miếng SJC sẽ hạ nhiệt để thu hẹp cách biệt với giá thế giới.
Giao dịch vàng quốc gia được kỳ vọng giúp thị trường vàng ổn định hơn
Chuyên gia kinh tế TS Đinh Thế Hiển cho rằng thị trường vàng Việt Nam gần đây đang bộc lộ dấu hiệu đầu cơ mạnh khi giá vàng thế giới liên tục lập đỉnh, trong khi nguồn cung trong nước lại khan hiếm. Việc triển khai sàn giao dịch vàng và cho phép nhập khẩu vàng, theo ông, sẽ giúp tăng nguồn cung, qua đó giảm tâm lý đầu cơ và hạ nhiệt thị trường. "Khi vàng được nhập khẩu, người dân không còn kỳ vọng giá tăng mãi để đổ xô đi mua. Việc lập sàn vàng là một bước đi quan trọng nhằm ổn định thị trường" - ông Hiển nhận định.
Ông cũng cho rằng việc thành lập sàn vàng là xu hướng tất yếu nếu Việt Nam muốn xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại TP HCM. Một trung tâm tài chính hiện đại phải có đầy đủ các cấu phần như thị trường chứng khoán (gồm cổ phiếu, trái phiếu), thị trường hàng hóa (dầu, cà phê, nông sản…), trong đó vàng là mặt hàng quan trọng mang tính chuẩn hóa quốc tế. "Sàn vàng nên được nghiên cứu và đặt trong hệ thống giao dịch hàng hóa quốc gia, cùng định hướng với việc phát triển trung tâm tài chính quốc tế" - ông Hiển nói thêm.
Tuy nhiên, để sàn vàng phát triển bền vững và minh bạch, theo ông Hiển, điều kiện tiên quyết là bảo đảm khâu thanh toán và giao hàng vật chất, giúp người dân có thể nhận vàng thật khi cần. Ông nhấn mạnh ở giai đoạn đầu, sàn vàng cần được vận hành bởi một doanh nghiệp nhà nước hoặc đơn vị có vốn chi phối của Nhà nước, nhằm tạo niềm tin cho thị trường và tránh rủi ro thao túng giá.
Hiện nay, giá vàng miếng SJC trong nước vẫn cao hơn giá thế giới từ 13-15 triệu đồng/lượng, thậm chí có thời điểm chênh lệch lên tới 20 triệu đồng/lượng. Khoảng cách này cho thấy sự mất cân đối giữa cung – cầu trong nước, đồng thời là một trong những lý do khiến cơ quan quản lý đẩy nhanh kế hoạch xây dựng sàn vàng để thu hẹp chênh lệch giá và tăng tính minh bạch cho thị trường.
Theo TS Đào Lê Trang Anh, giảng viên Đại học RMIT Việt Nam, việc hình thành sàn giao dịch vàng cần hướng đến mục tiêu tạo không gian giao dịch hợp pháp, minh bạch, có giám sát, nơi người dân được tự do mua bán trong khuôn khổ quy định rõ ràng. Bà cho rằng Nhà nước nên tách bạch chức năng quản lý với chức năng kinh doanh, để bảo đảm thị trường hoạt động đúng hướng.
Về mô hình vận hành, bà Trang Anh đề xuất kết hợp hai loại giao dịch – vàng vật chất và vàng tài khoản – để vừa phù hợp với thói quen tích trữ vàng truyền thống, vừa đáp ứng xu thế đầu tư hiện đại. "Giao dịch vàng vật chất sẽ giúp đưa lượng vàng đang nằm ngoài hệ thống vào kênh chính thức, tăng tính minh bạch và giúp Nhà nước quản lý hiệu quả hơn. Còn giao dịch vàng tài khoản lại phục vụ nhà đầu tư muốn giao dịch nhanh, không tốn chi phí lưu trữ hay vận chuyển, phù hợp với xu hướng số hóa tài chính" - bà phân tích.
Bà dẫn chứng Sàn Giao dịch Vàng Thượng Hải (SGE) - Trung Quốc đã áp dụng mô hình kết hợp này để tăng thanh khoản, hạn chế đầu cơ và kiểm soát dòng chảy vàng trong nền kinh tế. Tuy nhiên, để thực hiện được giao dịch vàng tài khoản tại Việt Nam, theo bà, cần phải thống nhất nhiều yếu tố nền tảng: xác định cơ quan quản lý chủ chốt (có thể là NHNN), xây dựng hệ thống giao dịch điện tử, quy trình mở tài khoản, cơ chế lưu ký và chuẩn kiểm định chất lượng vàng.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng kiến nghị ban hành bộ quy chuẩn quốc gia về vàng, quy định rõ về hàm lượng, nguồn gốc và kiểm định; khuyến khích thanh toán không dùng tiền mặt trong các giao dịch vàng để tránh rủi ro rửa tiền, trốn thuế; đồng thời nghiên cứu phát hành chứng chỉ vàng – một công cụ tài chính giúp người dân đầu tư vàng gián tiếp, giảm nhu cầu nắm giữ vật chất.
