Trao đổi với báo chí mới đây, ông Phạm Chí Quang, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ cho biết Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã triển khai nghiệp vụ giao dịch hoán đổi ngoại tệ với các TCTD để ổn định thị trường tiền tệ.
Theo Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, động thái trên là nhằm đáp ứng nhu cầu thanh khoản cho thị trường, nhất là dịp cuối năm, bên cạnh kênh cung ứng tiền qua kênh nghiệp vụ thị trường mở.
Ông Quang không chia sẻ chi tiết về giao dịch hoán đổi ngoại tệ này, song một số thông tin trên thị trường liên ngân hàng cho biết: Nghiệp vụ này được thực hiện từ ngày hôm nay (5/12) với hạn mức tối đa là 500 triệu USD, kỳ hạn 14 ngày và tỷ giá giao dịch ở mức 23.945 – 23.955 VND/USD.
Theo đó, NHNN mua USD từ các ngân hàng tại tỷ giá 23.945 VND/USD và sau 14 ngày sẽ bán lại ở mức 23.955 VND/USD. Về bản chất, ngân hàng thương mại giao USD cho NHNN và nhận lại VND ngay lập tức, rồi hai tuần sau mua lại USD theo tỷ giá đã ấn định. Điều này giúp NHNN bơm VND vào hệ thống bằng chính nguồn USD dư thừa trong hệ thống ngân hàng – một loại tài sản có tính thanh khoản cao nhưng lâu nay chưa được sử dụng triệt để trong điều tiết thị trường tiền tệ. Hiểu đơn giản là các ngân hàng mang USD của mình đi cầm cố tại NHNN để vay VND trong 14 ngày với chi phí khoảng 1,1%/năm.
"Công cụ này giúp hạ nhiệt bớt căng thẳng VND và chi phí swap trên thị trường trong giai đoạn cao điểm cuối năm, đồng thời quy mô 500 triệu USD nhiều khả năng chỉ là bước thử phản ứng thị trường, nếu công cụ vận hành trơn tru, nhà điều hành hoàn toàn có thể mở rộng khối lượng hoặc lặp lại các phiên hoán đổi tương tự trong thời gian tới", Chứng khoán SHS đánh giá.
Động thái của NHNN diễn ra trong bối cảnh nhu cầu thanh khoản hệ thống ngân hàng có dấu hiệu gia tăng và lãi suất liên ngân hàng vọt lên mức trên 7% – cao nhất trong 3 năm trở lại đây. Công cụ này được xem là "đường ống" mới bơm VND cho hệ thống ngân hàng, khi kênh OMO truyền thống dần tiến tới giới hạn.
Theo đó, kênh OMO – vốn là công cụ quen thuộc – bị bó hẹp vì nguồn tài sản đảm bảo là trái phiếu Chính phủ (TPCP) mà các ngân hàng nắm giữ đang cạn dần, khi lượng OMO lưu hành đã vượt 360.000 tỷ đồng, tương đương gần một nửa lượng TPCP đủ điều kiện để vay cầm cố OMO, khiến dư địa vay thêm qua kênh này không còn nhiều. Trong bối cảnh này, NHNN mở một "kho thanh khoản mới" để bơm VND mà không phụ thuộc vào TPCP – và swap USD/VND trở thành lựa chọn hợp lý nhất.
Việc triển khai swap phát huy tác dụng gần như tức thời khi VND được bổ sung nhanh vào hệ thống, giảm áp lực lãi suất liên ngân hàng và hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống. Thực tế, lãi suất liên ngân hàng đã hạ nhiệt ngay sau khi nghiệp vụ này được công bố vào ngày 4/12 và dự kiến sẽ tiếp tục giảm trong phiên giao dịch 5/12.
Tuy nhiên, việc bơm VND qua swap có thể gây áp lực nhất định lên tỷ giá, do chênh lệch lãi suất VND - USD thu hẹp khi VND trở nên dồi dào hơn, trong khi nguồn cung USD giảm.
Chính vì vậy, việc NHNN đồng thời nâng lãi suất OMO từ 4,0% lên 4,5% từ phiên 4/12 được đánh giá là bước đi "đệm" quan trọng. Lãi suất vay OMO ở 4,5% giúp tạo mức "lãi suất sàn", giữ cho lãi suất thị trường liên ngân hàng không giảm quá sâu và hạn chế áp lực lên tỷ giá USD/VND. NHNN bơm VND nhưng không muốn lãi suất quá rẻ; và tăng lãi suất OMO chính là giải pháp tối ưu nhất để đón đầu áp lực về phía tỷ giá.
Thực tế, trong khoảng hai tháng gần đây, tỷ giá USD/VND chủ yếu đi ngang trong bối cảnh bên ngoài vẫn khá căng đi cùng các đợt mua ngoại tệ lớn của Kho bạc Nhà nước. Một lý do quan trọng là chênh lệch lãi suất VND - USD dương lớn trên hầu hết các kỳ hạn, nhờ đó tỷ giá được "ghìm" lại. Tuy vậy, đây mới chỉ là điều kiện cần để cầm chừng, vì về bản chất, lãi suất VND cao hơn USD chỉ giúp đổi trạng thái nắm giữ giữa USD và VND trong hệ thống, chứ không làm xuất hiện thêm một dòng USD mới nào.
Theo giới phân tích, việc kích hoạt swap USD/VND và đồng thời tăng lãi suất OMO giúp NHNN giải cơn khát VND của hệ thống mà không gây xáo trộn mạnh mặt bằng lãi suất hay tỷ giá. Trong bối cảnh nhu cầu vốn cuối năm gia tăng, swap mang lại dư địa lớn hơn và linh hoạt hơn để hỗ trợ thanh khoản hệ thống. Đây không chỉ là giải pháp tình thế mà còn là tín hiệu cho thấy NHNN đang mở rộng bộ công cụ điều hành, giảm phụ thuộc vào một kênh duy nhất và tăng khả năng phản ứng trước biến động của thị trường tiền tệ.
