Vụ án cầu Sông Lô: Có dấu hiệu vi phạm từ nhiều khâu

Công an kiểm tra thực tế trụ cầu Sông Lô trơ lõi thép gỉ sét

Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Phú Thọ vừa khởi tố vụ án hình sự “Vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại công trình cầu sông Lô. Đây là công trình trọng điểm được khánh thành năm 2015, nhưng gần đây xuất hiện nhiều vị trí bị xuống cấp nghiêm trọng, trơ lõi thép, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.

Trao đổi với phóng viên báo Tiền Phong , Luật sư Hoàng Tuấn Vũ - Công ty Luật Tuệ Anh, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội - nhận định: Theo quyết định khởi tố, vụ án được điều tra theo khoản 3 Điều 298 Bộ luật Hình sự 2015, với khung hình phạt tối đa 15 năm tù. Các hành vi được xem xét gồm ở nhiều khâu: Khảo sát, thiết kế, thi công, sử dụng vật liệu, giám sát và nghiệm thu.

Theo luật sư, tội danh mà cơ quan điều tra khởi tố là tội có cấu thành vật chất, nghĩa là phải có hành vi vi phạm cụ thể trong quá trình khảo sát, thiết kế , thi công, nghiệm thu… và hậu quả thực tế xảy ra.

Luật sư Hoàng Tuấn Vũ.

Với hiện tượng trơ lõi thép, hư hỏng kết cấu, khả năng cao các khâu từ khảo sát nền móng, thiết kế chịu lực, thi công vật liệu cho tới giám sát, nghiệm thu đều có dấu hiệu vi phạm.

“Nếu khảo sát địa chất không đúng hoặc dữ liệu bị làm sai lệch , toàn bộ thiết kế phía sau sẽ bị sai từ gốc. Thi công không tuân thủ thiết kế, dùng vật liệu kém, cắt giảm thép hoặc bê tông - đó là vi phạm nghiêm trọng. Còn nếu công trình không đạt chất lượng mà vẫn được nghiệm thu thì lỗi lại thuộc về giám sát và chủ đầu tư”, luật sư nói.

Theo quy định, chỉ cần một trong các hành vi trên có mối quan hệ nhân quả trực tiếp với hậu quả hư hỏng công trình là đã đủ căn cứ xem xét trách nhiệm hình sự.

Đặc biệt, dù công trình đã đưa vào sử dụng hơn 10 năm, nhưng theo Điều 27 Bộ luật Hình sự 2015, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với tội “vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” là 15 năm.

Điều đó đồng nghĩa, các hành vi vi phạm nếu xảy ra trong quá trình khảo sát , thiết kế, thi công hay nghiệm thu vẫn nằm trong thời hạn truy cứu trách nhiệm hình sự. Thời điểm tính thời hiệu được xác định kể từ ngày hành vi vi phạm xảy ra - ví dụ ngày ký nghiệm thu hoặc bàn giao công trình, chứ không phải ngày công trình bị phát hiện hư hỏng.

Luật sư Hoàng Tuấn Vũ nhận định, công trình cầu sông Lô có sự tham gia của nhiều bên như chủ đầu tư (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phú Thọ cũ), tư vấn thiết kế, tư vấn giám sát, nhà thầu thi công và đơn vị cung cấp vật liệu.

Trụ cầu Sông Lô bị lộ phần thép hoen gỉ. Ảnh: Đức Anh.

Theo Luật Xây dựng và các văn bản hướng dẫn, trách nhiệm của từng chủ thể được phân định rõ theo hợp đồng và quy trình pháp lý. Trong quá trình điều tra, cơ quan chức năng sẽ làm rõ: Ai là người phê duyệt thiết kế, khảo sát; Ai ký biên bản nghiệm thu khi công trình chưa đạt chuẩn; Ai cho phép thay đổi vật liệu, kết cấu mà không được thẩm định lại và ai là người giám sát trực tiếp quá trình thi công.

Nếu chủ đầu tư buông lỏng giám sát, ký nghiệm thu khi công trình không đảm bảo chất lượng, hoặc thông đồng với nhà thầu để hợp thức hóa hồ sơ, hành vi này có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự hoặc kỷ luật hành chính tùy mức độ vi phạm.

Từ vụ án cầu sông Lô, luật sư Vũ cho rằng điều cần làm ngay là siết chặt tính minh bạch trong quản lý chất lượng công trình công. Một số giải pháp được đề xuất như: Công khai toàn bộ hồ sơ đấu thầu và kết quả đánh giá kỹ thuật, tránh tình trạng “hồ sơ may đo” cho nhà thầu quen thân.

Đồng thời, cần tăng cường kiểm định độc lập vật liệu và kết cấu, bắt buộc lưu giữ mẫu thí nghiệm; Xây dựng cơ chế giám sát định kỳ sau nghiệm thu, đặc biệt với công trình hạ tầng trọng điểm; Số hóa toàn bộ hồ sơ nghiệm thu và áp dụng chữ ký số cá nhân để truy cứu trách nhiệm rõ ràng; Siết hành nghề cá nhân trong lĩnh vực tư vấn, giám sát, thiết kế - tước chứng chỉ nếu vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

Cầu Sông Lô đã xuất hiện một số hư hỏng cục bộ. Ảnh: Đức Anh.

Trước đó, thời điểm vụ án chưa được khởi tố, Bộ Xây dựng cũng đã có văn bản gửi UBND tỉnh Phú Thọ, đề nghị khẩn trương kiểm tra, rà soát và đánh giá lại chất lượng toàn bộ cầu Sông Lô

Bộ yêu cầu Sở Xây dựng Phú Thọ chủ trì kiểm định chất lượng công trình; nếu phát hiện nguy cơ mất an toàn, phải hạn chế sử dụng hoặc khoanh vùng nguy hiểm, tổ chức sửa chữa ngay, đồng thời báo cáo kết quả trước ngày 15/11.

Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng được giao theo dõi, hướng dẫn, phối hợp kiểm định và đánh giá khả năng chịu lực của công trình. Cục Đường bộ Việt Nam phối hợp kiểm soát phương tiện, tổ chức phân luồng giao thông, đảm bảo an toàn lưu thông qua cầu.